Terug..


De Klucht van de Koe

De in 1585 te Amsterdam geboren schrijver Gerbrand Adriaensz. Brederode (overleden in 1618) kwam voort uit de gegoede burgerklasse van die tijd. Zijn vader was eerst schoenmaker en later een bemiddeld zakenman, die zijn zoon een behoorlijke, niet klassieke, opleiding meegaf. De onvervalste volksschrijver en -dichter beschikte naast de levensdrift van zijn vader ook over de vroomheid van zijn moeder; naast de uitgelatenheid is er ook de inkeer. In zijn werk vertoont Brederode het vermogen tot spot en het tonen van vergankelijkheid (" 't Kan verkeren " was zijn lijfspreuk), maar ook over begrip voor de menselijke zwakten en het menselijk handelen. "De Spaanse Brabander" is zijn bekendste werk.
In 1612 schreef Brederode "De Klucht van de Koe", een uitnemend vertelde anekdote van een listige en brutale gauwdief en een domme boer, waarin de eerste er niet alleen in slaagt de koe van de boer te stelen, maar hem bovendien voor zich te laten verkopen. In deze klucht toont Brederode een sluwheid en slechtheid die van alle eeuwen is en ook een naïviteit en domheid alsof de mens nog steeds niets geleerd heeft. Brederode drijft niet zozeer de spot met de boer, maar juist met de karaktereigenschap van goedgelovigheid. Deze klucht is dan ook nu nog steeds actueel. Er liggen parallellen tussen de boer in deze klucht die zich wijs waant en de politicus die zich vanuit opportunisme door een illusie op sleeptouw laat nemen. De klucht toont iemand die in staat is van een boer een koe te stelen en later deze boer ook nog zijn eigen koe laat verkopen op de markt en hem de rekening van het café laat betalen, oftewel iemand die achter een façade van uiterlijk fatsoen een waarden- en normenpatroon vertoont waarin list en bedrog de boventoon voeren. Men kan het vergelijken met de politicus die de stem van de kiezer steelt met de belofte "met ramen en deuren open" te gaan besturen en vervolgens alles in achterkamertjes (of torentjes) probeert te regelen. De kiezer komt weer bedrogen uit, maar gaat een volgende keer weer naar de stembus. Het object is in de klucht een koe, maar deze kan op landelijk niveau symbool staan voor bijvoorbeeld de discussies over de JSF of de Betuwelijn of een landbouwbeleid dat er op gericht is de voedselproduktie uit Nederland te doen verdwijnen omdat "het elders goedkoper kan (?)". Op regionaal niveau kan men denken aan de illusie dat met de aanleg van een tweede ontsluitingsweg naar Hoek van Holland er geen files meer zullen voorkomen. Er zal altijd en iedere keer weer iets zijn waarmee men zich om de tuin laat leiden. Het slachtoffer is de belastingbetaler, de gewone burger die zich maar laat leiden door de waan van de dag en uiteindelijk de rekening moet betalen: 't kan verkeren! Brederode hield op een olijke wijze de mens een spiegel voor. Dit meesterwerk moet dan ook gezien worden als een volksvertelling die dient als parabel. In eenvoudige bewoordingen en middels een simpel verhaal vertelt Brederode over de valkuilen waar de mens iedere keer weer in stapt. Het gaat dus om de vereiste nuchterheid om de zaken op hun juiste waarde te kunnen beoordelen.
De Stichting De Bonnen heeft de regisseur Dirk Tempelaar gevraagd een actuele toneelproductie van deze eeuwenoude klucht te verzorgen, kortom: deze klucht weer in een modern jasje te steken. De klucht kan aangepast worden aan de actualiteit van het moment en de plaats van spelen. In de zomer van 2003 moet deze dan gereed zijn om op lokatie in de Bonnen op te kunnen voeren. Vervolgens is deze productie dan ook beschikbaar - eventueel in aangepaste versie - voor voorstellingen op andere plaatsen. Tempelaar moet in staat worden geacht te komen tot een verrassende benadering van de in deze klucht tot uitdrukking gebrachte thematiek. Hij daagt de politicus tevens uit te laten zien dat het begrip "een eerlijke politicus" niet met zichzelf in tegenspraak behoeft te zijn en prikkelt de kiezer zich vooral niet te laten leiden door beeldvorming en luchtkastelen, maar met beide benen op de grond te blijven staan.


Nadere informatie vindt u op www.dsv.nl/~surfeur/theaternieuws2.html.

en hier op onze site.


Terug..